انواع بی خوابی کدامند؟
این بیماری بر اساس فاکتورهای گوناگون دارای انواع و دسته بندی‌های مختلفی می‌باشد.
بر اساس طول دوره بیماری:
- حاد یا کوتاه مدت (شایع ترین حالت)
- مزمن یا طولانی مدت (طولانی تر از ۳ ماه)
- بی خوابی اولیه: اختلال خود به خود به وجود آمده
- بی خوابی ثانویه: اختلال ناشی از مشکلات و عوامل دیگر
بر اساس شدت سختی بیماری:
- خفیف: بی خوابی ایجاد کننده خستگی
- ملایم: تاثیرگذار بر عملکرد روزانه
- شدید: دارای تاثیر شدید بر زندگی روزانه
بر اساس مشکل در هر مرحله از خواب:
- مشکل در به خواب رفتن
- مشکل خواب ماندن
- عدم خواب کافی و مناسب
علل بروز بی خوابی چه چیزهایی هستند؟
علل به وجود آورنده بیماری بی خوابی در انواع حاد (کوتاه مدت) و مزمن (طولانی مدت) متفاوت است.
علل ایجاد بی خوابی حاد یا کوتاه مدت:
- استرس
- وقوع اتفاقات احساسی
- تغییر در عادات خواب (ساعت یا مکان خواب)
- دردهای فیزیکی
- پرواز زدگی (Jet lag)
- مصرف برخی از داروها
علل ایجاد بی خوابی مزمن یا طولانی مدت:
دلایل ایجاد بیماری بی خوابی اولیه شناخته شده نمی باشد.
علل ایجاد اختلال بی خوابی ثانویه:
- اختلالات روانی مثل افسردگی و اضطراب
- آپنه خواب یا قطع تنفس در خواب
- سندرم پای بی‌قرار (Restless legs syndrome)
- مصرف مداوم برخی از داروها
- اختلالات غده تیروئید
- دیابت نوع ۲
- بیماری های قلبی
- مصرف برخی داروها و یا نوشیدن الکل
- برخی دیگر از مشکلات و بیماری‌ها مانند سرطان، آرتروز، کمر درد، سوزش معده و آسم
علل ایجاد اختلال بی خوابی در کودکان:
- استرس و اضطراب
- مصرف برخی داروها
- مصرف بالای کافئین
- اختلالات روانی
علل بی خوابی در زنان باردار:
- نوسانات هورمونی
- حالت تهوع
- افزایش نیاز به دفع ادرار
- دردهای فیزیکی ناشی از بارداری (کمر درد، گرفتگی عضلات پا و درد در ناحیه شکمی)
- تنگی نفس
- استرس و اضطراب
- سوزش معده
چه افرادی مستعد بی خوابی هستند؟
به طور کلی طیف وسیعی از افراد جامعه با شرایط سنی و جنسیت گوناگون می‌توانند مستعد اختلال بی خوابی باشند:
- زنان بیشتر از مردان در خطر ابتلا به این اختلال هستند
- این اختلال در هر رده سنی اتفاق می‌افتد ولی در افراد مسن شایع‌تر است
- زنان باردار (بخصوص در ۳ ماه اول و ۳ ماه سوم بارداری)
- افراد مبتلا به بیماری های قلبی
- افرادی که این اختلال در خانواده آن ها به صورت ارثی وجود دارد بیشتر از افراد دیگر در خطر ابتلا به آن می‌باشند
- افرادی که قبل از خواب از دستگاه‌های الکترونیکی تصویردار (تلویزیون، موبایل و غیره) استفاده می‌کنند
- بیماری های مزمن و طولانی مدت
- مشکلات سلامت روان
- کار در شیفت شب
- افراد دارای درآمد پایین (به دلیل استرس)
- سفرهای متعدد به نقاط مختلف دنیا (منطقه زمانی‌های متفاوت)
- زنان در دوران یائسگی
- زنان در هنگام عادت ماهانه
- افراد کم تحرک
- افراد مبتلا به اضافه وزن
- مصرف کنندگان کافئین، نیکوتین و الکل
علائم بی خوابی چه چیزهایی هستند؟
این اختلال دارای علائم گوناگونی در بزرگسالان و کودکان می‌باشد. همچنین کودکان که جز قشر حساس و آسیب پذیر جامعه هستند، می توانند علائم متفاوت دیگری نیز در صورت ابتلا به این اختلال بروز دهند.
بصورت عمومی:
- مشکل در به خواب رفتن
- عدم توانایی خوابیدن در شب
- از خواب بیدار شدن زودتر از ساعت معمول
- عدم از بین رفتن خستگی پس از بیدار شدن از خواب
- خواب آلودگی در طول روز
- خستگی
- بدخلقی
- مشکلات حافظه و عدم تمرکز
گروه های حساس و پرخطر:
علائم بی خوابی در کودکان:
کودکان به جز علائم عمومی، دارای علائم دیگری هم هستند مانند:
- بدخلقی و تغییرات خلق و خو
- بیش فعالی
- مشکلات انضباطی در مدرسه
درمان رفتار-شناختی بی خوابی (Cognitive behavioral therapy for insomnia, CBT-I): پزشک معالج می‌تواند به کمک این روش به دو حالت به درمان بی خوابی کمک کند. در حالت اول به فرد آموزش داده می‌شود تا افکاری که باعث پریشانی فکر و ایجاد نگرانی و اضطراب می‌گردد را کنترل کند. حالت دیگر شامل آموزش عادات درست و موثر در درمان بی خوابی و جایگزینی کردن عادات مخرب با عادات سالم می‌باشد- عدم مطالعه کتاب، تماشای تلویزیون و کار با وسایل الکترونیکی مانیتوردار در تخت قبل از خواب
- نخوابیدن در طول روز و در صورت لزوم کمتر از ۳۰ دقیقه و تا قبل از ساعت ۳ بعد از ظهر
- مصرف یک وعده غذایی سبک قبل از خواب (گرسنگی و پرخوری می‌تواند باعث بی خوابی شود)
- بوییدن برخی از روغن های گیاهی مانند بابونه رومی، چوب سدر، اسطوخودوس (لوندر)، چوب صندل و نرولی یا بهار نارنج، تاثیر بسیار زیادی در سریع به خواب رفتن خوابیدن و خواب راحت دارند
- برخی روش ها مانند طب سوزنی، هیپنوتیزم و ماساژ درمانی نیز از دیگر روش های درمانی بی خوابی هستند
سایر روش های درمانی در کودکان:
عمل به روش های دیگر می‌تواند برای کودکان موثر باشد:
- در صورتی که کودک به سختی به خواب می‌روند، بهتر است به جای در تخت ماندن ۱۵ تا ۲۰ دقیقه به بازی و یا فعالیتی آرام قبل از خواب مشغول شوند و سپس به تخت خواب برگردد
- آموزش کسب آرامش به کودکان تاثیر زیادی در کمک به آن‌ها در به خواب رفتن دارد. این روش‌ها می‌تواند شامل آموزش کشیدن نفس عمیق و تصویرسازی‌های مثبت و آرامش بخش باشد
مراجعه به رفتار درمان کودکان می‌تواند بدون نیاز به دارو به کودکان در درمان بی خوابی کم کمک کند